Wednesday, January 20, 2016

Zomi Leh Tumging Part (I)

          Tuni ZOLUS Magazin, No. 19, 2016 ka sim leh Laimai 78-79 na sung aa thu lupi pen hoihsa ka hih man in hih blog ah hong hawn sawn ing. ZOLUS Magazin te kiang ah bang mah palna ki ngen lo hi mah ta leh hih teng mah pan in ki ngen hong suak mai in teh. Zomi te in tu laitak Music lam ah aki khangto san laitak ih hih mah bang in, Phatna leh Biakna mun te ah zong hih lai in thamkhat phattuamna hong pia kha ding hi ci'n hong hawnsawn ing. 

Thupatna
          Zomi leh Music, ahih kei leh Zomi leh tumging cih thulu tawh kisai-in ZoLUS editor in Chief Prof C Thang Za Tuan, PhD tung tawnin lai suahsak theih nading phalna ngah ka hih manin Prof C Thang Za Tuan leh ZOLUS committee mimal kim tung le, i biak Pasian tungah lungdamna hong ko masa nuam hi.

          Leitung ah, minam khatin apiang mi khempeuh in Ngeina(Culture) kinei kim ciat a, tua i ngeina sungah i neih loh a phamawh thu khatin, Tumging (instrument) khatpeuh peuh a kihel loh a ngeina picing cih a om thei lo na hi mawk hi.

         Minam kimciat in ngeina laam (Cultural Dance) kinei kim tek a, tua i ngeina laamte pen a picnin' theih nadingin a tah (beating), a aw (voice), a awkhum (melody), a aw luanzia kituak a sak diamdiamna (harmony), cihte kihel loin, ngeina laam, ngeina la, tumging cihte picing thei ngei lo hi. Tua ahih manin Music i cih limlim le Mihingte pen a kikhen thei lo a kizawitawn akizom den na hi mawk hi.

         Ei Zokam in Music cihna lian i lawhna a tuamin a om tuan kei aa, Mangkante in, a gingkhia thei tumtheih tuamtuam a, a kibawl nate pen' instrumental' ci-in, tua instrumental a kici tumging teng khempeuh a kigawm a a lawhna' music' ci-in amin nam nihin lawhna nei se uh hi.

          Zokamin Music le Instrument pen a nih a a huam tuak dingin Tumging ahih kei leh i Zokam mahmah in Music ci-in i zang khawm lel hi.

No1. Music i cih, Bang ai tam?
          Music i cih kammal hong piankhiatna pen, Greek kammal panin hong kipan khia hi a, Greek kamin 'Mousike' kici-in Mangkamin 'art of the Muses' ci-in kiletkhia kik hi. Hih Art of the Muses cih a deihna le a khiatna bulpi in,

          Khatna ah; art a khiatna, hih leitunga apiangsa nate tung panin, mihing te'n amuh khiat le a bawltawm (work of man), Gentehna in; khutsiamna lam tawh kisai-in, limsuaih siamna, um le bel bawl theihna cihte le, lungsim ngaihsut simana tawh na ahoih bawl theih geel theihna (imaginative designs), laigelh siamna lam (literature), a gingthei tumtheih tuamtuamte bawl theihna (sounds and instrumentals) cih te pawl art i cih pilna le thuthuk ngaihsutnate ah a na ki helkim hi pah hi.

          Anihna ah; muses a cih pen, Greek minamte'n a thupitsak mahmah khat uh le amau upna tawh kizui-in a na ciin, a na saan thu khat na hi-in, i gensa 'art' tawh kisai nate, a mukhia sak, ahi kei leh tuate tunga thunei, a keem, ci-in Greekte tanglai upna ahi thu le la ciapteh theihna a kem pasian tanu kua 9te (9 goddesses)ci-in Greekte taanglai upna sungah a na kep le a neih thu khat ahi hi.

          Hih a tunga thu nih sung panin, Music i cih hong piankhiatna pen, hih leitung a na khempeuh a piangsak a nungta Pasian' bawlsa nate tung panin a kingah aw (voice or sound), (the art that puts sounds together) nate tung pan in; kong khak i hon bek ciang nangawnin a ging ngeungeu khat i zak om hi, na khatpeuh i sat ahih kei leh i tah ciang cih bang, tua dan nengneng panin a ging i zak teng zong, Music hong hi pahlel hi ci-in a tomin ki mukhia thei hi.

Etkak pawlkhat
1.       Mousike, Henry George Liddell, Robert Scott, A Greet-English Lexicon, at Perseus

2.       Jump up^ Kozinn, Allen (13 August 1992). "John Cage, 79, a Minimalist Enchanted With Sound, Dies". New York Times. Retrieved.

          Aban hong zom lai ding hi ing.


Writer - Sian Kop Lian, BTh, MA
Credit - ZOLUS Magazine, No.19, 2016
Page 78-79
Share by zomicms@gmail.com

0 comments:

Post a Comment